Identificatie en identiteit
27 april 2024 Identificatie en identiteit. Met en voorbij Lacans negende seminarie In het negende Seminarie, “L’identification”, in de sessie van 28 maart 1962, heeft Lacan het over twee vormen identificatie, met name de identificatie die ook wel als incorporatie wordt gekenmerkt, en de identificatie die doorgaat onder de modus van de zuivere betekenaar. Bij de laatste vorm maakt Lacans spreken een klein “struikelovertje”, dat hij herpakt in termen van “plutôt”, ... “toch niet dit, eerder dat …”. De identificatie onder de modus van de zuivere betekenaar verwijst naar het subject dat de trait unaire op de wereld zet, zo zegt hij eerst. En dan, “plutôt”…, is het de trait unaire [...]
De actualiteit van Maud Mannoni
27 maart 2024 Van (anti)psychiatrie naar de geestelijke gezondheidszorg...en de psychoanalyse? De actualiteit van Maud Mannoni Geestelijke gezondheidszorg is actueel, althans wanneer men afgaat op de nieuwsberichten, waarin het met de regelmaat van de klok opduikt. Nochtans is ons werkveld allerminst nieuw, al kreeg het vroeger andere namen: de psychiatrie, het asiel,...Wat is de motor van dergelijke verschuivende benoemingen, en wat is het effect? De pertinentie van deze vraag neemt niet weg dat de kwestie ultiem telkens opnieuw cirkelt om de vraag wat het is mens te zijn. In het kielzog daarvan duiken andere vragen op. Op welke manier raakt een mens verstrikt in zichzelf en de ander? Moeten we deze [...]
Wat spreekt?
28 februari 2024 Wat spreekt? Over de stem als funderende breuklijn tussen subject en Ander "De hallucinatie in de psychose, de stem van het geweten en de ‘plicht’ tot gehoorzaamheid, de stem van patiënt of burger en het ‘recht’ op spreken, de muzikale betovering of de onweerstaanbare klank van een stem, de impact van stilte, het mutisme als symptoom of omgekeerd de klacht niet gehoord te worden, …: stemmen dus, in meervoud. Een vermenigvuldiging die het enigmatische van de stem, enkelvoud, niet kan wegmoffelen – wel integendeel. Het zet de vraag wat spreekt? op scherp, en daarmee de absolute vreemdheid die ervan uitgaat. Klinisch is het vraagstuk van de stem daardoor [...]
De kliniek van het eten en de psychoanalyse
6 december 2023 De kliniek van het eten en de psychoanalyse "Vanaf het prille mensenleven en vanaf de vroege psychoanalytische theorie is eten geseksualiseerd. Orale lust leunt aan bij de levensnoodzakelijke lichaamsfunctie van voedselopname. De mond is een erogene zone en Freud doopt het eerste object, de moederborst tot oraal object. De kliniek van het eten is een kliniek van het object. Er kan geweigerd en verzwolgen worden. Er kan een veel teveel zijn, een veel te weinig, er kunnen niet eetbare objecten gegeten worden, er kan helemaal niets gegeten worden, en zelfs hét niets is eetbaar. In de kliniek van het eten krijgt het object, het niets dat dit is, [...]
Het fantasma
20 januari 2016 HET FANTASMA; in gesprek met het reële? Het Reële insisteert. Het verwart en ontregelt – de recente aanslagen in Parijs getuigen ervan. De klinische praktijk laat evenwel evenzeer zien hoe een subject op een particuliere manier dit Reële ontvangt, bewerkt én aldus vormgeeft. Het was bijvoorbeeld opmerkelijk hoe verschillend analysanten al dan niet spraken over het ‘collectief’ traumatiserende van de Parijse horror. Het fantasma kan daarbij fungeren als een interpreterend en aldus filterend mechanisme - wat niet wegneemt dat de vraag blijft insisteren naar de verhouding tussen Reële en fantasma. Dit waren dan ook twee essentiële elementen op Freuds parcours met de psychoanalyse: enerzijds de ontdekking van het [...]
Euthanasie en psychisch lijden
27 april 2016 EUTHANASIE EN PSYCHISCH LIJDEN, een vraag voor het medisch model in de geestelijke gezondheidszorg? In ons land is euthanasie op grond van psychisch lijden alleen, een hevig onderwerp van discussie. De debatten leren ons dat het nodig is om, voorbij de bestaande, maar meestal impliciet blijvende ideologische opposities, de aangebrachte argumenten te situeren, te contextualiseren, te historiseren. We menen dat het interessant kan zijn om ook het psychoanalytisch gezichtspunt in dit debat in te zetten. Wat zegt bijvoorbeeld het argument van zelfbeschikking, zo massaal ingeroepen in deze context? Wat zegt het over het mensbeeld dat daarmee verdedigd wordt? Is een mens inderdaad iemand die helder in zijn gedachten [...]
Psychoanalytisch werken met kinderen & jongeren
12 oktober 2016 Psychoanalytisch werken met kinderen & jongeren. Kliniek van de privé-praktijk en de instelling Freud liet het werken met kinderen voornamelijk aan zijn dochter over. Ook Lacans klinische ervaring was op dit punt eerder beperkt. Waar halen hedendaagse analytici de mosterd? Het dagelijks psychoanalytisch werk met kinderen en jongeren doet vragen rijzen. Zo is er de vraag naar het verschil: wat is er anders in het werken met kinderen en jongeren dan in het werken met volwassenen? Wat betekent het te werken met een onbewuste in volle ontwikkeling? Wordt het werk bemoeilijkt door de fysieke, niet louter imaginaire, aanwezigheid van een of meerdere ouders? Is het werken met de [...]
De ander als vreemde en gelijke in klinisch werk
26 april 2017 WANNEER GRENZEN EN MENSEN IN BEWEGING KOMEN. De ander als vreemde en gelijke in het klinisch werk. De ander als vreemde en gelijke: het is een thema dat onze maatschappij al enige tijd in al haar geledingen beroert. Vaak neemt dit de vorm aan van discussies over de plaats van de zogenaamde ‘allochtoon’ (de migrant, de vluchteling, ….) in ‘onze’ gemeenschap. Het toont de effecten van de globalisering, zowel in de grote politieke bewegingen (we hebben nog maar net de hele heisa rond de Turkse president Erdogan gehad) als in de kleine dagdagelijkse bezigheden (met de ondertussen klassieke discussies rond bourkini, hoofddoek, het al dan niet gemakkelijk werk [...]
Encore, 50 years later
19 april 2023 ENCORE, 50 years later... In 1972-1973, Lacan gave his 20th seminar, for an audience steadily growing in number, causing, so it seems from listening to the audio-recordings, some fatigue and even, at times, some despair on his part. The effort made by Lacan is quite impressive – during this seminar he is paying his price by trying to articulate something about the sexual relationship and its impossibility. What is there to say, from an experience that is to be called psychoanalytical, about that which makes us be driven to enjoy, again and again? How to speak adequately about sex, its relation to pleasure, pain, enjoyment? How to avoid [...]
Klinisch werk
22 maart 2023 KLINISCH WERK, wat is dat eigenlijk? De kliniek, wat is dat eigenlijk? Het is een vraag die ons op een onverwacht moment toewaaide, maar zeer pertinent is. We mogen ze dan ook niet zomaar van tafel vegen, wel integendeel: misschien nog meer dan ‘de psychiatrie’ of ‘de geestelijke gezondheidszorg’ is ‘de kliniek’ een notie die we moeten koesteren – met name door ze vanuit de psychoanalyse blijvend te ondervragen. Het is een concept dat onlosmakelijk verbonden is met deze van de logica van het subject, de ethiek die deze ondervraging schraagt en de concrete positie die we van daaruit innemen. Het vormt in die zin evenzeer een verzetsbeweging [...]
