Het werk met verslaafden heeft voor veel hulpverleners iets ontmoedigend, door de ogenschijnlijk niet te stoppen herhaling en de destructiviteit die vaak op de voorgrond staat. Men hoort dan verzuchtingen als ‘hij laat zich niet helpen, maar grijpt steeds weer naar zijn drugs’, of ‘ze klitten alleen maar samen om te kunnen gebruiken en ons sluiten ze buiten’.

Het zijn even vele uitspraken die niet alleen getuigen van het moeilijke klinische werk, maar vooral van het precaire van een (on)mogelijke sociale band. Soms is er echter ook een andere klacht te horen bij de hulpverlener: ‘hij kleeft aan mij en laat mij niet los: dat is onverdraaglijk!’. Het is een uitspraak die, voor wie ervoor openstaat, een ander perspectief opent: iets van de verhouding tot het middel is immers overgegaan in de verhouding tot een ander mens – wat het middels de overdracht op een andere manier bewerkbaar kan maken. Tenminste als de hulpverlener niet te vast zit in de eigen normen van wat gezond is of wat een normaal leven zou moeten behelzen.

In een notendop hebben we dus enkele prangende vragen geschetst uit het klinisch werk met de toxicomanie. Centrale vraag is daarbij echter of en hoe de overdracht verschijnt bij het toxicomane subject en hoe we dat als clinicus kunnen respecteren – ondermeer in het soort instelling die we voor hen trachten te ontwerpen. Hoe kan men vertrekken van de specifieke implicaties van deze problematiek, zonder gevangen te zitten in onze eigen a priori’s? Dat is de vraag die we met deze studiedag willen opnemen en waarop elke spreker vanuit het eigen klinisch werk een antwoord op construeert.